از کجا داستاننویسی را آغاز کنم؟
این پرسشی است که بیشتر دوستداران هنر نویسندگی به میان میآورند. در پاسخ به این نوقلمان که اکثر آنها از نوجوانان و جوانان هستند میتوان راههای گوناگونی پیشنهاد کرد؛ برای نمونه شرکت کردن در کلاسهای داستاننویسی است که این روزها، از سوی بسیاری از استادان این رشته تدریس میشود.
ما هم در تیم بهرنگ به صورت مجازی و حضوری در شهرستان استهبان در خدمت علاقهمندان به نویسندگی هستیم.
و اما چند نکته به صورت خلاصه:
برخی نویسندگان بزرگ، کار نوشتن را از خبرنگاری برای روزنامهها و نشریات آغاز کردهاند. شرکت در جمعآوری و تهیۀ خبر یکی از کارهایی است که میتواند فرد نسبت به جامعهاش سودمند باشد.
داشتن دفتر یادداشت روزانه، کاری مفید و ضروری است. این یادداشتها را از همین امروز آغاز کنید. برای یک فرد دوستدار نویسندگی، این دفتر یادداشت گنجینۀ بزرگی خواهد بود؛ زیرا در آن مطالب مهم و اتفاقاتی که برای یک فرد رخ میدهد، نوشته میشود.
یک دفتر یادداشت کوچک جیبی، یا مدادی همیشه آماده در جیب، کاملا ضروری است؛ زیرا ما در طول روز هنگام روبهروشدن با مردم در اتوبوس، سر صف نانوایی و صفهای دیگر، میتوانیم سخنان جالب، اصطلاحات، ضربالمثلها و آداب و رسوم و عقاید، آرمانها و آرزوهای آنان را در دفترمان یادداشت کنیم. این یادداشتها بهویژه هنگامیکه داستان نوشته شده توسط ما با محاوره و گفتگوی شخصیتهای داستانی پیش میرود، سودمند است و میتواند به غنا و پر باری و تازگی گفتگوها و جذابیت آنها کمک کند.
کسی که علاقهمند به نویسندگی است، باید روزنامهها و مجلههایی را در روز مطالعه کند. بهویژه خواندن صفحۀ حوادث ما را در جریان وقایع زندگی مردم و مشکلاتشان قرار میدهد و به ما امکان میدهد که با دید همه جانبه و چند بعدی به زندگی نگاه کنیم.
خواندن افسانهها، قصههای عامیانۀملی مربوط به کشور خودمان و دیگر کشورها، آگاهی گستردهای در اختیارمان قرار میدهد که میتوانیم در داستانهای نمادین و تمثیلی از آن استفاده کنیم.
شناخت آداب و رسوم و عقاید مردم میهنمان، برای یک نویسندۀ جوان، کاملا لازم است.
یک نویسندۀ جوان نباید خواندن متون کهن را فراموش کند. پر باری زبان داستانی او بیشک بستگی به عمق مطالعه و شناخت او از آثار گذشتگان دارد. خواندن شعرهای کهن و نو و تاریخ تحلیلی آن، برای هر نویسندهای لازم و ضروری است، زیرا یک نویسنده باید در شناخت زیر و بمها و پیچیدگیهای زبان شعر کهن و معاصر، تسلط داشته باشد.
تجربهاندوزی و درگیری فعال در زندگی، رابطۀ با مردم، یادگیری از تجارب مردم، همه مهم و حیاتی است و به خلق آثاری خلاق و زنده یاری میرساند. مسافرت و شناختن مردم نواحی مختلف میهنمان به گستردگی دیدگاه ما کمک میکند.
خواندن زندگینامه، و نیزیاداشتهای روزانۀ نویسندگان و هنرمندان که سیر تحولات و تغییرات زندگی و برنامهریزی آنها را در کار آفرینش نشان میدهد، آموزنده و مهم است.
نویسندۀ موفق کسی است که صریح، کوتاه و بدون خودسانسوری بنویسد و در بیان گوشههای پنهان زندگی و واقعیات، شجاع باشد.
بسیاری از نویسندگان موفق، اغلب با نوشتن تجربیات شخصی زندگی خود شروع کردهاند؛ زیرا هیچکس به اندازۀ خود نویسنده، نمیتواند آنگونه دقیق و با ریزهکاری، زندگیش را بنویسد. پیداست که هر فردی گذشتۀ خود را بهتر از دیگران به یاد میآورد و میشناسد.
در نوشتن از به کار بردن جملههای بلند و نفسبر، جدا پرهیز کنید. جملههای ساده و کوتاه انتخاب کنید. از آوردن واژههای ناآشنا برای خواننده خودداری کنید.
هیچکس بدون داشتن برنامهای دقیق و مشخص و رعایت نظم و ترتیب در کارها، موفقیتی به دست نخواهد آورد.
برای کسانیکه تازه شروع به نوشتن داستان کوتاه یا رمان میکنند، استفاده از زاویۀ دید اول شخص میتواند کار آنها را جذاب، صمیمی و ساده کند. نوشتن در حالیکه شخصیت اول داستان خودتان باشید و از آن زبان شما وقایع و اتفاقات گفته شود، روشی است که کارتان را تسریع میکند. بیان تجربیات از زبان نویسنده اگر با تخیل قوی همراه باشد، جالب توجه و موفقیتآمیز خواهد بود.
کار هنری، به ویژه نویسندگی، یک کار شبانهروزی است. هر روز باید نوشت. شما حتا هنگامیکه قدم میزنید، غذا میخورید یا ورزش میکنید، نباید از تفکر دربارۀ کار هنری خود غافل باشید.
من با این جمله موافق نیستک که فلانی نویسنده به دنیا آمده است؛ زیرا آنچه ما از پدر و مادر خو به ارث میبریم، بخش کوچکی است از آنچه برای موفقیت ما در کارهای مختلف لازم است. بنابراین نباید فراموش کنیم که شوق و علاقه به برخی کارها در همان دوران کودکی بهطور اکتسابی در ما ایجاد میشود. نقش محیط و آموزش را نباید در ایجاد تواناییهای خاص در افراد فراموش کرد. نویسندهای میگوید: «برای موفقیت یک درصد استعداد و نود و نه درصد کار و کوشش و تلاش لازم است. »
دانستن یک زبان خارجی برای یک هنرمند کاملا لازم است. از همین امروز برای یاد گرفتن آن اقدام کنید تا بتوانید از منابع و ماخذ دست اول خارجی، در رشتۀ مورد علاقهتان استفاده کنید.
در ضمن مطالعۀ کتابهای دربارۀ نقد ادبی، با تئوریها و سبکهای بسیاری روبهرو میشوید که آگاهی از آنها برای یک نویسندۀ جوان ضروری است.
پایان سخنم این است: باامید به رهایی و بهروزی همۀ انسانهای جهان، باشور و شوق بسیار، بخوانید و بخوانید و با تلاش پیگیر، تجربه کسب کنید و با شجاعت و شهامت به استقبال خطرهایی بروید که ممکن است در راهتان ایجاد شود، و برای رسیدن به هدفتان که موفقیت در نویسندگی است، بنویسید و بنویسید.