تمرین داستان‌نویسی برای نوجوانان

تمرین اول

دراز کشیدن روی زمین

در وضعی راحت روی زمین دراز بکشید و چشمانتان را ببندید. به صداهای بیرون از اتاق یا ساختمان گوش کنید. بعد از حدود یک دقیقه به صداهای داخل اتاق گوش کنید. در پایان، به صداهای درون بدنتان گوش کنید. بگذارید حس شنوایی‌تان بین این فاصله‌ها در رفت‌وآمد باشد و صداهای خاص را تشخیص دهد.
بنویسید: – نوع و کیفیت صداهایی را که شنیدید. -یک سوال درباره‌ی هر چیزی که شنیدید یا احساس کردید.

تمرین دوم

فکر کردن درباره‌ی زندگی‌تان

بخش اول- ۱۰ تا ۲۰ دقیقه

دور اتاق قدم بزنید. بگذارید احساس آزادی و آسودگی کنید. به زندگی‌تان فکر کنید. انگار که رودخانه‌ای درونتان جریان داشته باشد، به تمام زندگی‌تان فکر کنید. بگذارید خاطره‌ها درون شما جریان پیدا کنند. خاطره‌ای بااهمیت را بیابید. یک واقعه، یک لحظه، یک تصویر و آن را بررسی کنید. سپس آن را به وسیله‌ی یک کلمه، چند کلمه یا یک جمله بنویسید.
دوباره قدم بزنید یا بنشینید. بگذارید رودخانه دوباره جاری شود، بگذارید خاطره‌ای که نوشته‌اید بلغزد و برود. به زندگی‌تان در سالی که گذشت فکر کنید و آن را انگار که فیلمی ویدئویی باشد تصویر کنید. خاطره‌ای جذاب، چیزی که برایتان مهم یا پرمعنی بود پیدا کنید و صحنه‌های آن را چندین بار مرور کنید. خاطره را در چند کلمه یا یک خط خلاصه کنید و بعد بنویسید.
به زندگی‌تان در همین سال فکر کنید و فرایند بالا را تکرار کنید.
به زندگی‌تان در هفته‌ای که گذشت فکر کنید و فرایند بالا را تکرار کنید.
چیزهایی که نوشته‌اید را بخوانید، سه یا چهار سوالی را که به‌وسیله‌ی کلمات یا عبارات بی‌درنگ به ذهنتان می‌رسد پیدا کنید و بعد آن‌ها را یادداشت کنید. بخش دوم_ فکر کردن درباره‌ی زندگی‌تان ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ۱٫ تمرین ۳ از بخش اول را به‌طور کامل انجام دهید. ۲٫ نوشته‌ها را با صدای بلند بخوانید.

 

تمرین سوم

حافظه‌ی شخصی و حافظه‌ی اشتراکی ۱٫ خاطره‌ای کاملا شخصی، خاطره‌ای که متعلق به هیچ‌کس دیگری نباشد را پیدا کنید. ۲٫ خاطره‌ای محلی، خاطره‌ای که بیش‌تر آدم‌های محله، مدرسه یا خیابانتان آن را به یاد می‌آورند، اما آدم‌های دیگر دنیا از آن اطلاع ندارند. ۳٫ خاطره‌ای جهانی، خاطره‌ای که بیش‌تر آدم‌های جهان آن را به یاد آورند.

تمرین چهارم

بشمارید و بنویسید ۱٫ تا ده بشمارید و توصیفی از این‌که چطور به‌نظر می‌آیید بنویسید. ۲٫ تا بیست بشمارید و توصیفی درباره‌ی آب و هوای امروز بنویسید. ۳٫ تا پنجاه بشمارید و از این‌که دیروز چکار کردید بنویسید. ۴٫ تا صد بشمارید و با جزئیات کامل توصیفی از اتاقی که در آن هستید بنویسید.

تمرین پنجم

دارم می‌نویسم ۱٫ شما خواهید نوشت، اما تا زمان شروع به نوشتن، هیچ ایده‌ای از آنکه چه خواهید نوشت نخواهید داشت. ۲٫ با این کلمات شروع کنید دارم می‌نویسم و بی‌وقفه بنویسید. ۳٫ اگر حتا برای یک ثانیه حس کردید چیزی برای نوشتن ندارید، تا زمانی‌که چیز دیگری برای نوشتن پیدا کنید فقط بنویسید دارم می‌نویسم، دارم می‌نویسم، دارم می‌نویسم… ۴٫ به هیچ طرحی فکر نکنید، خود را سانسور نکنید، فقط بنویسید. ۵٫ حاضر، آماده… بنویسید. ۶٫ وقتی نوشته‌ی خود را به پایان رساندید زیر کلمات، عبارات و جمله‌هایی که بیش از حد دوست دارید، خط بکشید.

تمرین ششم

موسیقی و کلمات موسیقی و ضرب‌آهنگ می‌تواند محرک‌های فوق‌العاده‌ای در فرآیند نوشتن باشند. ۱٫ چشمانتان را ببندید و برای چند لحظه به قطعه‌ای موسیقی گوش کنید. ۲٫ بگذارید موسیقی ادامه پیدا کند. درباره‌ی موضوع مشخصی بنویسید. جنگ، صلح، عشق، فوتبال و… از پیش به چیزی فکر نکنید. بگذارید موسیقی در آنچه می‌نویسید رخنه کند، در کلماتی که می‌نویسید و …

تمرین هفتم

کتاب فوری ۱٫ مقابل خود کتابی خیالی را در نظر بگیرید. کتابی با داستانی جدید، کتابی که هیچ‌کس تا به حال آن را نخوانده است و چیزی درباره‌ی آن نشنیده است. ۲٫ آن را از صفحه‌ی اول باز کنید. سه جمله‌ی اول آن داستان را بنویسید. ۳٫ حالا به صفحه‌ی سوم کتاب بروید،و انگشت خود را روی سومین پاراگراف آن بگذارید. ۴٫ سه جمله‌ای اول آن پاراگراف را بنویسید. ۵٫ حالا به صفحه‌ی بعدی بروید که تصویری در آن وجود دارد. تصویر را توصیف کنید.
حالا به صفحه‌ی آخر کتاب بروید و سه جمله‌ی پایانی آن را بنویسید.
کتاب را ببندید. به عنوان آن نگاه کنید. عنوان کتاب را بنویسید.

تمرین هشتم

شعر فوری ۱٫ من یک جادوگرم و در یک لحظه تمام کلماتی که در جهان وجود دارند را غیر از چهار کلمه نابود خواهم کرد. ۲٫ چهار کلمه‌ای که قصد دارید نجات دهید، انتخاب کنید و بنویسید. ۳٫ من یک جادوگرم و تصمیم گرفته‌ام سخاوتمندتر باشم می‌توانید چهار کلمه‌ی دیگر را نیز نجات دهید. ۴٫ آن‌ها را انتخاب کنید و بنویسید. ۵٫ حالا شما هشت کلمه دارید و به زودی آن‌ها تنها کلمات جهان خواهند بود. اگر آن هشت کلمه را به یک شعر بدل کنید. تمام کلمات دیگر نیز نجات پیدا خواهند کرد. ۶٫ اگر به شعرتان کمک می‌کند می‌توانید آن کلمات را تکرار کنید، اما فقط همان هشت کلمه را استفاده کنید.

تمرین نهم

نوشتن فوری، شعرهای فوری یک رمان، مجله یا فرهنگ لغت را باز کنید و به‌طور اتفاقی کلمه‌ای را انتخاب کنید، واکنش‌های خود را بنویسید. در پایان شما فهرستی بیست تا بیست و پنج‌تایی از عبارات خود خواهید داشت. پنج عبارتی را که به نظرتان رضایت‌بخش‌ترند، انتخاب کنید. با نظم آن‌ها بازی کنید، شعری خلق کنید. پنج روز در یک هفته این کار را تکرار کنید. پنج روز، پنج شعر، شعرها درباره‌ی هفته‌ی شما چه می‌گویند؟ شعرها درباره‌ی آنچه فکر می‌کنید چه می‌گویند؟ درباره‌ی این‌که چطور می‌نویسید چه می‌گویند؟

تمرین دهم

داستان‌های فوری ۱٫ این سه کلمه را بنویسید: گل نرگس، گربه، آشپزخانه. ۲٫ جمله‌ای بنویسید که این سه کلمه را در داستانی بسیار کوتاه به هم مربوط کند، آن‌ها را به ترتیبی که نوشته شده است در جمله بنویسید. داستان را با فعل معلوم بنویسید. با کلمه‌ی دیروز … آغاز کنید. ۳٫ از این کلمات استفاده کنید: موز،فوتبال، تلفن. درخت، خودکار، رودخانه تلویزیون، تمساح، نان تست کتاب، کفش، پنگوئن ۴٫ از آغازهای متفاوت استفاده کنید. امروز دوست دارم نمی‌فهمم چرا…. جهان جای بهتری بود اگر…

تمرین یازدهم

کلمات فهرست شده از این فهرست استفاده کنید: آبی، آتش، تلویزیون، یخ، ماشین، سبز، عشق، باران، غذا، دست، مادر، موز، تاریخ، آهنگ، جنگ، خانه، قرمز، روزنامه، امید، درخت. دیالوگی بین دو شخصیت بنویسید. نمی‌دانید آن‌ها چه کسانی هستند یا موقعیت چیست. کلمات باید دقیقا به ترتیبی که در بالا نوشته شده‌اند در دیالوگ نوشته شوند. برای مثال اول آبی یعد آتش و … وقتی یک بار از کلمه‌ای استفاده کردید، می‌توانید دوباره هر جا که خواستید از آن استفاده کنید. طرحی در نظر نگیرید، فقط اولین خط را بنویسید و ببینید کلمات شما را به کجا می‌برند.

تمرین دوازدهم

دیالوگ از یک تا ده ۱٫ دو شخصیت در اختیار دارید. نمی‌دانید آن‌ها چه کسانی هستند. ۲٫ دیالوگ ده خط خواهد بود. نمی‌دانید دیالوگ چه خواهد بود. ۳٫ اولین خط ده کلمه خواهد بود، دومین خط نه کلمه و … تا خط دهم که یک کلمه خواهد بود.

تمرین سیزدهم

مسیر، از دری تا در دیگر ۱٫ اگر در جایی خارج از خانه تمرین می‌‌کنید، به مسیری فکر کنید که بین در روبه‌رویتان تا در خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنید طی کردید. اگر در خانه تمرین می‌کنید، از خانه بیرون بروید و به خانه بازگردید. ۲٫ به ترتیب ده چیزی که در طول مسیر دیدید، شنیدید یا انجام دادید را بنویسد. با ده چیزی که طی مسیر مشخص می‌کنید، به مسیر به عنوان یک روند مشخص فکر کنید. در داستان مسیرتان، این ده چیز لحظات طرح شما هستند. ۳٫ بسیار ممکن است که طی مسیر شما، مثل طی مسیر من، معمولی و بی‌هیچ حادثه‌ی خاصی باشد. پس به آنچه نوشته‌اید نگاه کنید و بین خطوط جایی برای نوشتن آنچه اتفاق نیفتاده پیدا کنید. مثل تمرین شخصیت، اتفاقی که وارد نوشته می‌کنید را در محدوده‌ی ساختار نوشته بسط دهید. ۴٫ توجه داشته باشید که چه پیشامدهایی به وسیله‌ی آنچه اتفاق نیفتاده رخ می‌دهد: چیزی غیرمعمول، وحشتناک، تامل‌برانگیز و… ۵٫ در این مرحله، شخص دیگری را مرتبط با اتفاق جدید وارد داستان کنید. چیزی قابل باور در جهان داستانی که به آن اشاره می‌کنید، بنویسید از چیزهایی مثل رودرویی با آدم‌هایی که از مریخ می‌آیند، رودرویی با ستاره‌های فیلم‌ها یا قتل‌های فجیع استفاده نکنید. ۶٫ بخش پایانی داستان را بر اساس اتفاقی جدید بازنویسی کنید. بگذارید داستان به سمتی که می‌خواهد برود؛ اما در این تمرین همیشه داستان را با برگشتن و گذشتن از دری که داستان را از آن آغاز کرده‌اید به پایان خواهید برد. ۷٫ فهرستی از سوال‌هایی که می‌خواهید داستان تا اینجا پاسخ دهد بنویسید. ۸٫ فهرستی از چیزهایی که احتمالا باید جلوتر اتفاق بیافتد بنویسید. ۹٫ دیالوگ کوتاهی برای دوتا از شخصیت‌ها بنویسید.

تمرین چهاردهم

سوال‌هایی که به سوال‌های دیگر منجر می‌شوند. ۱٫ موضوعی مشخص را در نظر بگیرید: موضوعی که به یک مساله‌ی اجتماعی مهم ارجاع داشته باشد. ۲٫ به صورت فردی کار کنید، سه سوالی را که موضوع در ذهن شما پیش می‌کشد بنویسید. این سوال‌ها ممکن است سوال‌های مستقیمی باشند که مستلزم اطلاعات بیشتری باشند، یا ممکن است و سوال‌های بی‌جوابی باشند. ۳٫ برای هر سوال در مرحله‌ی دو، سه سواال بنویسید که به وسیله‌ی سوال‌های مرحله‌ی دو پیش می‌آید. حالا نه سوال خواهید داشت. ۴٫ برای هر سوال در مرحله‌ی سه، سه سوال بنویسید که به وسیله‌ی سوال‌های مرحله‌ی دو پیش می‌آید. ممکن است سوال‌ها برای شما خیلی خصوصی باشند و ممکن است به مرکز موضوع ارجاع نداشته باشند. این نکته‌ی خوبی است. به شهود خود ایمان داشته باشید و تمام مدت به یاد داشته باشید که در پی پاسخ نباشید، اما شبکه‌ی سوالات را تا جایی که می‌توانید گسترده کنید. حالا بیست و هفت سوال جدید خواهید داشت. ۵٫ هر سوال را روی صفحه‌ای از کاغذ بنویسید. نقشه‌ای از آن‌ها روی زمین یا روی دیوار درست کنید. مجموعه‌ی سوال‌ها چه چیزی را آشکار می‌کنند؟ سوالات چه درون‌مایه‌های عام و روشنی را به نظر آورده‌اند؟ ۶٫ از تمام مجموعه سوالات، سه یا چهار سوال روشن مرتبط با حقوق کودکان بسازید، سوالاتی که ممکن است حکایتی احتمالی و درون‌مایه‌های جهانی را پیش بکشند.

تمرین پانزدهم

سفر شخصیت به داستان زندگی شخصیتان فکر کنید. نمودار پیش روی‌اش را از لحظه‌ی تولد تا زمان حاضر ترسیم کنید. لحظه‌ی حاضر جایی است که او را در آغاز می‌بینیم. منظور از پیش‌روی سفر است. منظورم از سفر هم سفر درونی است و هم بیرونی. سفر جسمی و سفر عاطفی، سفر اقتصادی و سفر معنوی. ۱٫ ده کارت‌پستال خالی تهیه کنید. آن‌ها را شماره‌گذاری کنید. شماره‌ی یک آغاز سفر شخصیت است. شماره‌ی ده لحظه‌ای است که شخصیت را در داستان می‌بینیم. ۲٫ در بالای هر کارت رویداد مهمی را که در سفر زندگی شخصیت افتاده است، بنویسید. منظورم از رویداد چیزهایی است که قابل مشاهده و اجتماعی است. ۳٫ سعی کنید رویدادها را به طور مساوی در مسیر زندگی شخصیت پخش کنید. ۴٫ استفاده از تصویر بند رخت سودمند است. مواردی با سایزهای مختلف به آن آویزان شده‌اند. برخی رویدادهای شما به اندازه‌ی یک دوتختی بزرگ هستند.

تمرین شانزدهم

زمانی در زندگی من وقتی‌که…

به زمان‌هایی در زندگی‌تان

تمرین هفدهم

به سراغ صفحۀ حوادث روزنامه بروید و حادثه‌ای را انتخاب کنید؛ کلاهبرداری، قتل، سرقت بزرگ یا…

پس از خواندن ماجرا بیش‌تر به آن فکر کنید.

پرسش‌هایی را دربارۀ علل حادثه برای خودتان مطرح کنید.

سعی کنید انگیزۀ آدم‌هایی را که درگیر ماجرا بوده‌اند حدس بزنید.

کشمکشی که در این ماجرا بوده حتما به علت تضاد منافع و انگیزه‌های افراد درگیر ماجرا بوده. تلاش کنید تضاد انگیزه‌های آن‌ها را کشف کنید.

چند خط حادثه را که در این ماجرا با هم تلاقی کرده‌اند پیدا کنید.

تمرین هجدهم

مجموعه داستانی را بردارید و دیدگاه نویسنده را در هر کدام از داستان‌های آن مشخص کنید.

معلوم کنید که در کدام داستان دیدگاه نویسنده محدود به یکی از شخصیت‌ها بوده است و در کدام داستان از دیدگاهی نامحدود استفاده کرده و دربارۀ نیت‌ها و فعالیت‌های همۀ شخصیت‌ها توضیح داده است.

یکی از داستان‌ها را با دیدگاه جدیدی بنویسید و ببینید چه تغییراتی در آن رخ می‌دهد. آیا اصلا می‌توان آن را ادامه داد؟